Bloedarmoede is een bloedaandoening die wordt gekenmerkt door een tekort aan rode bloedcellen vanaf de normale limiet. Daarom wordt deze aandoening ook wel bloedarmoede genoemd. Er zijn verschillende soorten bloedarmoede die zijn geïdentificeerd. Deze typen vallen in een classificatie die wordt onderscheiden op basis van de oorzaak van bloedarmoede en de symptomen van elk. Als u het type bloedarmoede kent, kunt u gemakkelijker de juiste behandeling of preventie van bloedarmoede bepalen.
Wat zijn de classificaties van bloedarmoede?
De meest voorkomende classificatie van bloedarmoede is gebaseerd op het concentratieniveau van totale rode bloedcellen of hemoglobine in het bloed. Hemoglobine is een ijzerrijk eiwit dat bloed zijn rode kleur geeft. Dit eiwit helpt rode bloedcellen om zuurstof van de longen naar de rest van het lichaam te transporteren.
Als u hemoglobine mist, krijgen al uw cellen, weefsels en organen niet genoeg zuurstof en voedingsstoffen die normaal met uw bloed worden vervoerd. Als gevolg hiervan kunt u zich zonder reden moe of zwak voelen. U kunt ook andere symptomen van bloedarmoede krijgen, zoals kortademigheid, duizeligheid of hoofdpijn, tot een bleke huid.
Meer weten over hemoglobine (Hb)
Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie, WHO, is bloedarmoede een aandoening waarbij het hemoglobinegehalte lager is dan 12 g/dL (gram per deciliter) bij volwassen vrouwen of lager dan 13,0 g/dL bij volwassen mannen.
Van daaruit wordt de classificatie van de ernst van bloedarmoede gegroepeerd in mild, matig en ernstig, afhankelijk van hoe laag het hemoglobinegehalte in het bloed is.
De classificatie van bloedarmoede kan ook verder worden onderverdeeld op basis van de kenmerken van de vorm van de geproduceerde rode bloedcellen, waaronder:
- Macrocytische (grote rode bloedcellen), bijvoorbeeld megaloblastaire bloedarmoede, bloedarmoede door B12- en foliumzuurdeficiëntie, bloedarmoede door leverziekte en bloedarmoede door hypothyreoïdie.
- Microcytische (te kleine rode bloedcellen), bijvoorbeeld sideroblastische anemie, bloedarmoede door ijzertekort en thalassemie.
- Normocytisch (rode bloedcellen van normale grootte), bijv. anemie door bloeding (hemorragische anemie), anemie door chronische ziekte of infectie, auto-immuun hemolytische anemie, aplastische anemie.
Er zijn ook mensen die de soorten bloedarmoede verdelen volgens de onderliggende oorzaak, namelijk bloedarmoede door verminderde vorming van erytrocyten in het beenmerg, bloedarmoede door bloeding (verlies van veel bloed uit het lichaam) en bloedarmoede veroorzaakt door vroegtijdige vernietiging van erytrocyten.
Wat zijn de soorten bloedarmoede?
Afgezien van de bovenstaande classificatie zijn er momenteel meer dan 400 soorten bloedarmoede die in de wereld zijn geïdentificeerd. Er zijn echter 9 soorten bloedarmoede die het meest voorkomen, waaronder:
1. Bloedarmoede door ijzertekort
Bloedarmoede door ijzertekort is een vorm van bloedarmoede door een gebrek aan ijzer in het bloed. Zonder voldoende ijzer kan het lichaam niet genoeg hemoglobine produceren om zuurstof naar alle lichaamsweefsels te transporteren.
IJzertekort wordt over het algemeen veroorzaakt door een gebrek aan voedingsinname uit gezond voedsel, of door een accidenteel trauma dat veel bloedingen veroorzaakt, zodat de ijzervoorraad verloren gaat.
2. Bloedarmoede door vitaminetekort
Zoals de naam al doet vermoeden, treedt dit type bloedarmoede op wanneer het lichaam de inname van vitamines mist die een belangrijke rol spelen bij de vorming van gezonde rode bloedcellen. Sommige van deze vitamines zijn vitamine B12, B9 of foliumzuur (ook bekend als foliumzuur) en vitamine C. Megaloblastaire anemie en pernicieuze anemie zijn vormen van bloedarmoede die specifiek worden veroorzaakt door vitamine B12- of folaatdeficiëntie.
Naast een gebrek aan voedzame voedselinname, kan bloedarmoede door vitaminegebrek ook worden veroorzaakt door problemen met het spijsverteringsstelsel of voedselopname. Het kan voorkomen bij sommige mensen met maagzweren of darmaandoeningen, zoals coeliakie, die moeite hebben met het goed verwerken of opnemen van vitamine B12, vitamine C of foliumzuur.
Aan de andere kant kan het risico op bloedarmoede door vitaminegebrek ook toenemen wanneer de vitaminebehoefte van het lichaam toeneemt, maar de inspanningen om hieraan te voldoen nog steeds onvoldoende zijn, bijvoorbeeld bij zwangere vrouwen en kankerpatiënten.
3. Aplastische bloedarmoede
Aplastische bloedarmoede is een aandoening waarbij uw lichaam stopt met het produceren van voldoende nieuwe gezonde rode bloedcellen. Dit is een vrij ernstige aandoening, maar het is zeldzaam. Deze aandoening treedt op als gevolg van schade of afwijkingen in uw beenmerg. Beenmerg zelf is een stamcel die bloedbestanddelen produceert, variërend van rode bloedcellen, witte bloedcellen en bloedplaatjes.
Schade aan het beenmerg kan de aanmaak van nieuwe bloedcellen vertragen of stopzetten. Dus bij mensen met aplastische anemie kan hun beenmerg leeg zijn (aplastisch) of heel weinig bloedcellen bevatten (hypoplastisch).
4. Sikkelcelanemie
Sikkelcelanemie is opgenomen in de classificatie van bloedarmoede als gevolg van erfelijkheid. Dit type bloedarmoede wordt veroorzaakt door een genetisch defect in het hemoglobinevormende gen in uw bloed. U kunt risico lopen op sikkelcelanemie als een van uw ouders een genmutatie heeft die sikkelcelanemie veroorzaakt.
Deze genetische mutatie zorgt er vervolgens voor dat de stukjes rode bloedcellen die worden geproduceerd de vorm krijgen van een maansikkel, met een stijve en plakkerige textuur. Vermoedelijk zijn gezonde rode bloedcellen rond en plat die gemakkelijk in de bloedvaten stromen.
5. Thalassemische bloedarmoede
Thalassemie is ook een vorm van bloedarmoede die in families voorkomt. Thalassemie treedt op wanneer het lichaam een abnormale vorm van hemoglobine aanmaakt. Als gevolg hiervan kunnen rode bloedcellen niet goed functioneren en onvoldoende zuurstof vervoeren.
Abnormale bloedcellen worden veroorzaakt door genetische mutaties of het verlies van bepaalde belangrijke genen in bloedvormende factoren.
Symptomen van thalassemie zijn afhankelijk van de ernst van de aandoening en het type dat u heeft. Mensen met matige of ernstige thalassemie lopen risico op groeiproblemen, vergrote milt, botproblemen en geelzucht.
6. Glucose-6-fosfaatdehydrogenase (G6PD)-deficiëntie bloedarmoede
G6PD-deficiëntie bloedarmoede treedt op wanneer uw rode bloedcellen een belangrijk enzym, G6PD genaamd, missen. Een gebrek aan het G6PD-enzym zorgt ervoor dat uw rode bloedcellen scheuren en afsterven wanneer ze in contact komen met bepaalde stoffen in de bloedbaan. Bloedarmoede is opgenomen in het type bloeddeficiëntie als gevolg van erfelijkheid.
Voor degenen onder u die lijden aan G6PD-deficiëntie bloedarmoede, infecties, ernstige stress, de inname van bepaalde voedingsmiddelen of medicijnen kunnen schade aan de rode bloedcellen veroorzaken. Enkele voorbeelden van deze triggers zijn antimalariamiddelen, aspirine, niet-steroïde anti-inflammatoire geneesmiddelen (NSAID's) en sulfamedicijnen.
7. Auto-immuun hemolytische anemie (AHA)
Hemolytische anemie is een classificatie voor het type bloedarmoede dat kan worden geërfd of niet, oftewel verworven tijdens het leven. De oorzaak is niet duidelijk bekend. Vermoedelijk zorgt deze auto-immuun hemolytische anemie ervoor dat het immuunsysteem ten onrechte gezonde rode bloedcellen als bedreigend herkent. Dientengevolge reageren antilichamen om het aan te vallen en te vernietigen.
8. Diamond Blackfan-bloedarmoede (DBA)
Diamond Blackfan Anemia (DBA) is een zeldzame bloedziekte die gewoonlijk wordt gediagnosticeerd bij kinderen tijdens hun eerste levensjaar. Kinderen met DBA maken niet genoeg rode bloedcellen aan.
Meestal verschijnen tekenen of symptomen van bloedarmoede op de leeftijd van 2 maanden en de diagnose DBA wordt meestal gesteld in het eerste levensjaar van het kind.
Patiënten met DBA ervaren veelvoorkomende symptomen van bloedarmoede, zoals:
- bleke huid
- Slaperigheid
- Prikkelbaarheid
- Snelle hartslag
- Hartruis
In sommige gevallen zijn er geen duidelijke fysieke symptomen van DBA. Ongeveer 30-47% van de mensen met DBA heeft echter geboorteafwijkingen of abnormale kenmerken die over het algemeen betrekking hebben op het gezicht, het hoofd en de handen (vooral de duimen).
Bovendien hebben mensen met DBA waarschijnlijk ook defecten in het hart, de nieren, de urinewegen en de geslachtsorganen. Kinderen met DBA hebben over het algemeen een kortere levensduur en kunnen later in de puberteit komen dan normale kinderen.
DBA kan worden doorgegeven via families. Ongeveer de helft van de pediatrische patiënten met de diagnose abnormale genstoornissen is geïdentificeerd en kan bijdragen aan de oorzaak van DBA. Bij andere kinderen met DBA werd geen abnormaal gen gevonden en was de oorzaak onbekend.
Behandeling voor bloedarmoede die kan worden gegeven, omvat medicijnen, bloedtransfusies en beenmergtransplantaties. DBA werd ooit beschouwd als een ziekte die alleen bij kinderen voorkwam. Met een meer succesvolle behandeling hebben veel kinderen het overleefd tot in de volwassenheid en meer volwassenen leven nu met de ziekte.
Ongeveer 20% van de mensen met DBA gaat na de behandeling in remissie. Remissie betekent dat de tekenen en symptomen van bloedarmoede gedurende meer dan zes maanden zijn verdwenen zonder behandeling. Remissie kan jaren duren of zelfs permanent zijn.
Een veel voorkomende complicatie van DBA is ijzerstapeling, die het hart en de lever kan aantasten. Deze aandoening is het gevolg van de transfusie die nodig is voor de behandeling.
9. Fanconi-bloedarmoede
Geciteerd uit Stanford Children's Health, Fanconi-anemie is een bloedaandoening waarbij het beenmerg niet genoeg bloedcellen aanmaakt of abnormale soorten bloedcellen aanmaakt. Deze aandoening kan in families voorkomen en van generatie op generatie worden doorgegeven.
De meeste mensen met Fanconi-anemie worden gediagnosticeerd in de leeftijd van 2-15 jaar. Mensen die deze bloedarmoede hebben, kunnen slechts 20-30 jaar leven.
Hier zijn enkele van de tekenen en symptomen van Fanconi-anemie:
- Geboorteafwijkingen met betrekking tot de nieren, handen, voeten, botten, ruggengraat, gezichtsvermogen of gehoor
- Laag geboorte gewicht
- Moeite met eten
- Gebrek aan verlangen om te eten
- Leerstoornis
- Vertraagde of langzame groei
- klein hoofd
- Vermoeidheid
- Bloedarmoede of laag bloedbeeld
Vrouwen met Fanconi-anemie kunnen later menstrueren dan andere vrouwen en hebben moeite om zwanger te worden of te bevallen. Ze kunnen ook een vroege menopauze ervaren.
Lijden aan Fanconi-anemie kan het risico op bepaalde soorten kanker, zoals leukemie, tumoren in de mond of slokdarm, op kanker van de voortplantingsorganen verhogen.
10. Sideroblastische bloedarmoede
Sideroblastische anemie is een zeldzame vorm van bloedarmoede, gekenmerkt door de aanwezigheid van ijzerstapeling.
Sideroblastische anemie wordt veroorzaakt doordat het beenmerg onrijpe bloedcellen produceert (sideroblast) ringvormig, in plaats van schijfjes zoals gezonde rode bloedcellen (erytrocyten).
Bij mensen met sideroblastaire bloedarmoede heeft het lichaam ijzer maar kan het niet opnemen in hemoglobine. Hemoglobine is een eiwit dat rode bloedcellen nodig hebben om zuurstof efficiënt te transporteren.
Overtollig ijzer in het lichaam zorgt ervoor dat onrijpe cellen veel vrije radicalen bevatten die gezonde rode bloedcellen kunnen vernietigen. Als gevolg hiervan sterven rode bloedcellen sneller af en nemen ze af in aantal.
Symptomen van sideroblastische anemie zijn vergelijkbaar met de symptomen van bloedarmoede in het algemeen, zoals vermoeidheid en ademhalingsmoeilijkheden. Enkele andere symptomen van sideroblastische bloedarmoede die kunnen optreden, zijn:
- Bleke huidskleur
- Snelle hartslag (tachycardie)
- Hoofdpijn
- Hartkloppingen
- Pijn in de borst
Sideroblastische anemie is een aandoening die kan worden behandeld met bepaalde behandelingen, zoals vitamine B6-supplementen, ijzerverlagende medicijnen, bloedtransfusies en beenmergtransplantaties.
Hoewel sommige soorten bloedarmoede erfelijk en onvermijdelijk zijn, zijn er nog andere soorten bloedarmoede die kunnen worden voorkomen door voedzaam, bloedversterkend voedsel te eten en te voldoen aan de behoeften van vitamines die een rol spelen bij de vorming van rode bloedcellen.
